Trauma and Addiction

1. What is childhood trauma?

Let’s start by answering what is trauma if you don’t mind. One of the common misunderstandings is that trauma is an event that created a disruption in our psyche. However, trauma is not about what happened to us, it’s about what happens inside of us. The best way to explain this is with an example that I commonly use with clients: If you think about a soda can as an example. The soda can is a person, when the can is whole it can function as a can it holds liquids, It has specific shape, helps maintain temperature, etc. if I take a big rock and I strike the can. It is going to be reshaped. It is going to be different, it is going to affect its functionality and how it looks. This is the impact of trauma; it reshapes who I am and how I see the world and how I relate to it.

This type of impact is an example of abusive behaviors, when we are strike by a big rock is fairly easy to see how the relationship between the rock and the dent that is left in the can. However, the reshaping of trauma is not exclusive the big rock events, if I take little pebbles and just constantly hit the can with pebbles, eventually that can will be reshaped. But it is impossible to find the one pebble that caused all the damage/trauma is then present through constant patterns, situations, behaviors, moments, environments, which reshape who I am and how I see the world. But they are not as clear as the big rock.

What are those patterns? A constant experience of disconnection and aloneness because parents are not present. Depression from a parent that is experience as a lack of being seen, not being able to be held, constant patterns of possible aggression and up and downs in the emotions, anxious households, fearful households, etc. However, as adults we tend to be unfair to our younger self, we measure trauma from an adult perspective.  We tend to dismiss the reality of the experience of the child. But the reality is that when you are growing up in an environment where you are constantly being hit by those pebbles, eventually they leave a mark and have an impact on how you see ourselves, how you see others and see the world.

Now that we establish a basic understanding of trauma, I can finally answer your question. Childhood trauma is the reshaping that we experience in our development that has an impact on how I see myself, the world and my relationship between the two.

2.  Does everybody who is traumatized will have an addiction or a compulsive behavior? 

Great question and it will be a completely unfair and unreal answer, yes. However, if we understand trauma as an impact on my ability to be in the world in a way that feels authentic, that I’m able to take care of my needs without dismissing them. We can begin to explore addiction from its purpose and ascertain it as a developmental adaptation or a creative adjustment. If we look at our clients’ stories and we invite curiosity into understanding their relationship with the addictive behavior, we often find it started in early adolescence. This is no coincidence, during this important transitional period belonging to a social group becomes priority, and  self-awareness  is especially keen on the risk for otherness in my story and/or self-perception. The impact of the reshaping of abstract adaptation of trauma is present in social interactions.

Addiction is a functional creative adjustment in early life. Therefore, addiction can be a common way of adjusting from the impact of trauma. However, is important to understand addiction as not just substance abuse. When we think about addiction, we have to include behaviors, relationships, substances, emotional states, sex, etc. that serve the purpose of interrupting contact. 

This is crucial because we can be too narrow in our view of addiction by only focusing on the behaviors and the aftermath of the loss of control, the disarray, the suffering, the negative consequences, the broken relationships, the broken promises, the inability to function and connect with others. These are some of the long-term negative consequences of addiction.

3. Are there any good addictions? For instance work

The tricky thing here is that all addictions are good in the beginning, if we understand good as they do their job for a while, and we experience pleasure from them. The problem is that in the long-term the pleasure of addiction is followed by negative consequences, these negative consequences pile on and become extremely disruptive in the individual’s life.

Let’s define addiction quickly before I finish answering this question. Addiction is any behavior, experience, substance, etc. that brings pleasure and/or relief in the short-term, long-term negative consequences and despite this I’m unable or unwilling to  stop. Therefore, if something has become and addictive behavior based on those 3 qualifiers it will be hard to say that there is any addiction that is “good”, the challenge is that in most modern societies we glorify certain addictive behaviors like working out or professional success and we condemn others such as alcohol or drug use. Others can be glorified or condemned depending on gender for example compulsive sexual behavior in a man can be admired were in women it can be shameful and condemned.

4. Is an addiction a choice? 

That is a complicated question, it is a choice but most of the time is not a conscious choice. The best way to understand how people become addicted is with the example of the boiling frog. So in order to boil a frog you cannot have the water boiling and throw a frog in because it will jump out, so the way this is done is that they put the frogs in while the water is cooled and the slowly increase the temperature, by the time the water is boiling it is too late for the frog to get out. The same thing happens in addiction for humans, it is a slow process and which initially the addictive behaviors are positive and enjoyable and by the time we notice that the water is boiling is impossible to get out 

5. Is there really such a thing as an addictive personality?

A lot of people think this is true, however in my experience I do not agree. I believe there are certain environmental and genetic combinations that create a higher risk for addiction. Therefore, the more significant the family history of trauma and addiction the higher the risk of being prone to addictive behaviors. Not sure this is a personality issue.

6. What does it mean to have an addiction to relationships? 

That your object for disconnecting from yourself is another person. That is the simple answer but there is a bit more to it. Because an addictive relationship normally includes some common experiences, for example “I can’t live with you, but I can’t live without you” type of beliefs. In my experience these relationships are normally recreating a familiar relational theme that comes for childhood experiences. For example, if I had the experience of not being seen or abandoned in childhood, I will find a partner that will shut down or runaway in times of crisis or discomfort and will perceived to be abandoned and believe this is my destiny

7. Is the saying “once an addict, always an addict” true? 

Well!!!! It depends on how you look at it. For most people with substance dependent issues there is no going back to using in a social or managed way, because of how substances impact the brain. Thus, if you are looking at this as the ability to go back to the same behaviors that you were doing before with negative consequences the answer will be yes you are always an addict or recovering addict. If you see this through the lens of healing trauma, then your need to anesthetize in a compulsive way will be less, but it does not mean you can go back to your addictive behavior without risk.

8. I know that it doesn’t work like that and change is not always linear, but a lot of people would like to know how much time and effort it will take to overcome addictive or compulsive behaviors 

You are correct, change is not linear and healing is more like a roller coaster. This is a common question and a hard one to answer, because it can take anywhere between 6 months to several years. It depends on a couple of factors, one of course being the severity and time of the trauma and addictive behaviors. The other has to do with what the goal for treatment is. If it is stopping a “bad” behavior, or healing. Because healing goes beyond stopping “bad” behaviors. Healing is to discover that I have the ability to make space for pain and that that pain will eventually end. Which makes it very hard to put a timeline to healing.

https://www.in-sighttherapygroup.com/lectures-workshops 

 

Τραύμα και εξάρτηση

Τον Rafael Cortina τον γνώρισα πριν ένα χρόνο όταν ξεκίνησα την εκπαίδευση μαζί του για το τραύμα και τις εξαρτήσεις και παράλληλα κάνουμε μαζί και ομαδική εποπτεία. Είναι ψυχοθεραπευτής Gestalt με ειδίκευση στο τραύμα και τις εξαρτήσεις και η έδρα του είναι στο San Diego. Ο τρόπος που εξηγεί το τραύμα και τη σύνδεσή του με την εξάρτηση είναι απλός, κατανοητός, ανθρώπινος και κυρίως βγάζει νόημα. Του έκανα κάποιες ερωτήσεις για το θέμα και ανταποκρίθηκε με μεγάλη προθυμία.

Τι εννοούμε όταν λέμε παιδικό τραύμα; υπάρχουν καλοί εθισμοί όπως π.χ. η δουλειά; πόσο χρόνο θα χρειαστεί κάποιος για να ξεπεράσει έναν εθισμό; πόσο πραγματικός είναι ο όρος εθιστική προσωπικότητα; είναι ο εθισμός επιλογή; 

Στο τέλος θα δείτε το λινκ από το site του Rafael στο οποίο μπορείτε να δείτε και ένα πεντάλεπτο βίντεο και όποια άλλη πληροφορία θέλετε να μάθετε για εκείνον και την ομάδα του. 

1. Τι είναι το παιδικό τραύμα;

Πριν απαντήσω ας δούμε λίγο τι είναι τραύμα.  Μια από τις πιο συχνές παρεξηγήσεις είναι πως το τραύμα είναι ένα γεγονός που δημιούργησε μια αναστάτωση στον ψυχισμό μας. Ωστόσο, το τραύμα δεν έχει να κάνει με αυτό που μας συνέβη, έχει να κάνει με αυτό που συμβαίνει μέσα μας. Ο καλύτερος τρόπος για να το εξηγήσω είναι με ένα παράδειγμα που χρησιμοποιώ συνήθως με τους θεραπευόμενούς μου: Ας φέρουμε στο μυαλό μας ένα κουτί αναψυκτικού. Το κουτάκι είναι ένας άνθρωπος. Όταν το κουτάκι είναι άθικτο λειτουργεί ως κονσέρβα που κρατάει υγρά, έχει συγκεκριμένο σχήμα, βοηθά στη διατήρηση της θερμοκρασίας κτλ. Εάν τώρα πάρω μια μεγάλη βαριά πέτρα και χτυπήσω το κουτάκι, αυτό δεν θα μείνει ίδιο. Θα αλλάξει η εμφάνισή του, η λειτουργικότητά του, θα είναι πια διαφορετικό. 

Αυτή είναι η επίδραση του τραύματος. Αναδιαμορφώνει το ποιος είμαι, πώς βλέπω τον κόσμο και πώς σχετίζομαι μαζί του.   Αυτή η επίδραση-επίπτωση είναι ένα παράδειγμα καταχρηστικών συμπεριφορών, όταν χτυπηθούμε από μια μεγάλη βαριά πέτρα είναι αρκετά εύκολο να δούμε ποιά είναι η σχέση μεταξύ της πέτρας και του βαθουλώματος που έχει πλέον το κουτάκι. Ωστόσο, για το πώς αλλάζει σχήμα το τραύμα δεν φταίει αποκλειστικά το χτύπημα της μεγάλης βαριάς πέτρας. Αν πάρουμε μικρά βότσαλα και απλά σημαδεύουμε και χτυπάμε συνεχώς, το κουτάκι πάλι θα αλλάξει μορφή. Αλλά είναι αδύνατο να βρει κανείς το συγκεκριμένο βότσαλο που προκάλεσε όλη τη ζημιά/τραύμα. Η ζημιά, το τραύμα γίνεται από σταθερά μοτίβα, καταστάσεις, συμπεριφορές, στιγμές, περιβάλλοντα, τα οποία αναδιαμορφώνουν αυτό που είμαι και πώς βλέπω τον κόσμο. Τα μικρά βότσαλα δεν είναι τόσο καθαρά όσο η μεγάλη, βαριά πέτρα.

Ποια είναι αυτά τα μοτίβα; Είναι μια επαναλαμβανόμενη εμπειρία αποσύνδεσης και μοναξιάς επειδή οι γονείς δεν ήταν/είναι παρόντες. Η κατάθλιψη ενός γονέα που από το παιδί βιώνεται ως “δεν με βλέπει”, ως δεν μπορω να βασιστώ, συνεχή μοτίβα πιθανής επιθετικότητας και σκαμπανεβάσματα στα συναισθήματα και στη διάθεση, ανήσυχα και φοβισμένα σπίτια.

Ωστόσο, ως ενήλικες τείνουμε να είμαστε άδικοι για τον νεότερο, παιδικό εαυτό μας. Αξιολογούμε το τραύμα από την οπτική γωνία των ενηλίκων. Έχουμε την τάση να απορρίπτουμε την πραγματικότητα της εμπειρίας του παιδιού. Αλλά η πραγματικότητα είναι πως όταν μεγαλώνουμε σε ένα περιβάλλον όπου συνεχώς όλα αυτά τα βότσαλα βρίσκουν τον στόχο τους, τελικά αφήνουν σημάδι και έχουν αντίκτυπο στο πώς βλέπουμε τον εαυτό μας, πώς βλέπουμε τους άλλους και πώς βλέπουμε τον κόσμο.

2. Όλοι όσοι βιώσει κάποιο τραύμα θα έχουν έναν εθισμό ή μια ψυχαναγκαστική συμπεριφορά;

Καλή ερώτηση και θα είναι εντελώς άδικη και εξωπραγματική απάντηση. Ναι. Ωστόσο, αν κατανοήσουμε το τραύμα ως αντίκτυπο στην ικανότητά μας να υπάρχουμε στον κόσμο με τρόπο αυθεντικό, θα είμαστε σε θέση να φροντίσουμε τις ανάγκες μας χωρίς να τις απορρίπτουμε. Μπορούμε να αρχίσουμε να εξερευνούμε τον εθισμό και να τον δούμε ως αναπτυξιακή προσαρμογή ή δημιουργική προσαρμογή.

Αν κοιτάξουμε τις ιστορίες των θεραπευόμενών μας και προσκαλέσουμε την περιέργεια για να κατανοήσουμε τη σχέση τους με την εθιστική συμπεριφορά, συχνά βλέπουμε ότι ξεκίνησε στην πρώιμη εφηβεία. Αυτό δεν είναι τυχαίο. Κατά τη διάρκεια αυτής της σημαντικής μεταβατικής περιόδου, η αίσθηση του ανήκειν σε μια κοινωνική ομάδα γίνεται προτεραιότητα, και η αντίληψη που έχουμε εμείς για τον εαυτό μας έχει την τάση να αντιστέκεται ιδιαίτερα στην ετερότητα/διαφορετικότητα στο πώς θα πλάσουμε τη δική μας ιστορία και στην αυτο-αντίληψή μας. Το πώς επιδρά η αναδιαμόρφωση μιας αφηρημένης ερμηνείας του τραύματος, εκδηλώνεται στις κοινωνικής συναναστροφές. 

Ο εθισμός είναι μια λειτουργική δημιουργική προσαρμογή στην πρώιμη ζωή. Επομένως, ο εθισμός μπορεί να είναι ένας κοινός τρόπος προσαρμογής από τις επιπτώσεις του τραύματος. Ωστόσο, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε τον εθισμό όχι μόνο ως κατάχρηση ουσιών. Όταν σκεφτόμαστε τον εθισμό, πρέπει να συμπεριλάβουμε συμπεριφορές, σχέσεις, ουσίες, συναισθηματικές καταστάσεις, σεξ κ.λπ. που εξυπηρετούν τον σκοπό της διακοπής της επαφής.

Αυτό είναι σημαντικό γιατί μπορεί να έχουμε πολύ περιορισμένη αντίληψη για τον εθισμό εστιάζοντας μόνο στις συμπεριφορές και τις συνέπειες της απώλειας ελέγχου, της αταξίας, της ταλαιπωρίας, των αρνητικών συνεπειών, των διαλυμένων, των αθετούμενων υποσχέσεων, της αδυναμίας σύνδεσης με τους άλλους. Αυτές είναι μερικές από τις μακροπρόθεσμες αρνητικές συνέπειες του εθισμού.

Τώρα λοιπόν που έχουμε μια βασική και κοινή κατανόηση του τραύματος, μπορώ επιτέλους να απαντήσω στην ερώτησή σου: Το παιδικό τραύμα είναι η αλλαγή που βιώνουμε στην ανάπτυξή μας που έχει αντίκτυπο στο πώς βλέπω τον εαυτό μου, τον κόσμο και τη σχέση μου μεταξύ των δύο.

3. Υπάρχουν καλοί εθισμοί; Για παράδειγμα η δουλειά

Το δύσκολο εδώ είναι ότι όλοι οι εθισμοί είναι καλοί στην αρχή, καθώς κάνουν τη δουλειά τους για λίγο και παίρνουμε ευχαρίστηση από αυτούς. Το πρόβλημα είναι ότι μακροπρόθεσμα η ευχαρίστηση του εθισμού ακολουθείται από αρνητικές συνέπειες, αυτές οι αρνητικές συνέπειες συσσωρεύονται και γίνονται εξαιρετικά ανατρεπτικές στη ζωή ενός ανθρώπου.

Ας ορίσουμε γρήγορα τον εθισμό πριν ολοκληρώσω την απάντηση σε αυτήν την ερώτηση. Εθισμός είναι οποιαδήποτε συμπεριφορά, εμπειρία, ουσία κ.λπ. που φέρνει ευχαρίστηση ή/και ανακούφιση στις βραχυπρόθεσμες, μακροπρόθεσμες αρνητικές συνέπειες και παρόλα αυτά δεν μπορώ ή δεν επιθυμώ να σταματήσω. Επομένως, εάν κάτι έχει γίνει και εθιστική συμπεριφορά βάσει αυτών των τριών χαρακτηριστικών, θα είναι δύσκολο να πούμε ότι υπάρχει κάποιος εθισμός που είναι «καλός», η πρόκληση είναι ότι στις περισσότερες σύγχρονες κοινωνίες αποθεώνουμε ορισμένες εθιστικές συμπεριφορές όπως η άσκηση ή η επαγγελματική επιτυχία και καταδικάζουμε άλλες, όπως τη χρήση αλκοόλ ή ναρκωτικών.

Άλλοι μπορούν να αποθεωθούν ή να καταδικαστούν ανάλογα με το φύλο, για παράδειγμα, η καταναγκαστική σεξουαλική συμπεριφορά ενός άντρα μπορεί να είναι θαυμαστή, ενώ στις γυναίκες μπορεί να είναι ντροπιαστική και καταδικασμένη.

4. Είναι ο εθισμός επιλογή; 

Αυτή είναι μια πολύπλοκη ερώτηση, είναι επιλογή αλλά τις περισσότερες φορές δεν είναι συνειδητή επιλογή. Ο καλύτερος τρόπος για να καταλάβετε πώς οι άνθρωποι εθίζονται είναι με το παράδειγμα του βατράχου που βράζει. Για να βράσετε λοιπόν έναν βάτραχο δεν μπορείτε να έχετε το νερό να βράζει και να ρίξετε έναν βάτραχο μέσα γιατί θα πηδήξει έξω, οπότε ο τρόπος που γίνεται αυτό είναι ότι βάζουν τους βατράχους μέσα όσο το νερό είναι κρύο και αυξάνουν σιγά σιγά τη θερμοκρασία. Όταν πια βράζει το νερό είναι πολύ αργά για να βγει ο βάτραχος. Το ίδιο συμβαίνει και στον εθισμό. Είναι μια αργή διαδικασία και η οποία αρχικά όπως όλες οι εθιστικές συμπεριφορές είναι θετικές και ευχάριστες και μέχρι να παρατηρήσουμε ότι το νερό βράζει είναι αδύνατο να βγούμε. 

5. Υφίσταται η έννοια εθιστική προσωπικότητα;

Πολλοί πιστεύουν ότι αυτό είναι αλήθεια, ωστόσο από την εμπειρία μου δεν συμφωνώ. Πιστεύω ότι υπάρχουν ορισμένοι περιβαλλοντικοί και γενετικοί συνδυασμοί που δημιουργούν υψηλότερο κίνδυνο εθισμού. Επομένως, όσο πιο σημαντικό είναι το οικογενειακό ιστορικό τραύματος και εθισμού, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος να είναι κάποιος επιρρεπής σε εθιστικές συμπεριφορές. Δεν είμαι σίγουρος ότι αυτό είναι ένα ζήτημα προσωπικότητας.

6. Τι σημαίνει να έχει κάποιος εθισμό στις σχέσεις;

Ότι το αντικείμενο αποσύνδεσης από τον εαυτό του είναι ένα άλλο άτομο. Αυτή είναι η απλή απάντηση, αλλά υπάρχει και κάτι περισσότερο σε αυτήν.  Μια εθιστική σχέση περιλαμβάνει συνήθως κάποιες κοινές εμπειρίες, για παράδειγμα πεποιθήσεις τύπου «δεν μπορώ να ζήσω μαζί σου, αλλά δεν μπορώ να ζήσω χωρίς εσένα». Από την εμπειρία μου, αυτές οι σχέσεις αναδημιουργούν συνήθως ένα οικείο σχεσιακό θέμα που έρχεται από τις εμπειρίες της παιδικής ηλικίας. Για παράδειγμα, αν το παιδικό μου βίωμα μου ήταν να μη με βλέπουν ή να με εγκαταλείψουν, θα βρω έναν σύντροφο που θα αποσύρεται ή θα φεύγει σε περιόδους κρίσης ή δυσφορίας και έτσι θα ξαναζήσω το συναίσθημα εγκατάλειψης, πιστεύοντας πως αυτή είναι η μοίρα μου.

7. Πόσο αλήθεια είναι το ρητό «μια φορά εθισμένος, πάντα εθισμένος»;

Εξαρτάται από το πώς το βλέπει κανείς. Για τους περισσότερους ανθρώπους με προβλήματα εξάρτησης, δεν υπάρχει επιστροφή στη χρήση με κοινωνικό ή διαχειριζόμενο τρόπο, λόγω του τρόπου με τον οποίο οι ουσίες επηρεάζουν τον εγκέφαλο.

Έτσι, εάν το δούμε ως την ικανότητα να επιστρέφει κάποιος στις ίδιες συμπεριφορές που έκανε πριν με τις αρνητικές συνέπειες, η απάντηση θα είναι ναι, θα είναι πάντα εθισμένος ή εξαρτημένος που αναρρώνει. Εάν το δούμε μέσα από τη σκοπιά του θεραπευτικού τραύματος, τότε η ανάγκη μας να κάνουμε αναισθησία με ψυχαναγκαστικό τρόπο θα είναι μικρότερη, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι μπορούμε να επιστρέψουμε στην εθιστική συμπεριφορά μας χωρίς κίνδυνο.

8. Ξέρω ότι δεν λειτουργεί έτσι και πως η αλλαγή δεν είναι πάντα γραμμική, αλλά πολλοί άνθρωποι θα ήθελαν να μάθουν πόσο χρόνο και προσπάθεια θα χρειαστεί για να ξεπεράσουν εθιστικές ή ψυχαναγκαστικές συμπεριφορές.

Έχεις δίκιο η αλλαγή δεν είναι γραμμική και η θεραπεία μοιάζει περισσότερο με τρενάκι του λούνα παρκ. Αυτή είναι μια συνηθισμένη ερώτηση και είναι δύσκολο να απαντηθεί, γιατί μπορεί να διαρκέσει από 6 μήνες έως αρκετά χρόνια. Εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, ένας είναι η σοβαρότητα και ο χρόνος του τραύματος και οι εθιστικές συμπεριφορές. Το άλλο έχει να κάνει με το ποιος είναι ο θεραπευτικός στόχος. Εάν θέλουμε να σταματήσουμε μια «κακή» συμπεριφορά ή η επούλωση. Η θεραπεία υπερβαίνει το να σταματήσει κάποιος τις «κακές» συμπεριφορές. Θεραπεία είναι να ανακαλύψω ότι έχω την ικανότητα να αφήνω χώρο στον πόνο και ότι αυτός ο πόνος θα τελειώσει τελικά. Κάτι που  καθιστά πολύ δύσκολο να τεθεί ένα χρονοδιάγραμμα για τη θεραπεία.

https://www.in-sighttherapygroup.com/lectures-workshops

Έχεις τρια χρόνια να με πάρεις τηλέφωνο. Εάν δε με θες, πες το μου.

Θυμάμαι στις πρώτες τάξεις του γυμνασίου που γράφαμε εκθέσεις με θέμα την υπομονή και την επιμονή και οι οποίες συνήθως ξεκινούσαν με κάποιο απόφθεγμα του  τύπου
«δεν είμαι τόσο έξυπνος, είναι που μένω με τα προβλήματα περισσότερο», ίσως συνέχιζαν με το  «η επιμονή και η υπομονή έχει να κάνει με τη σταθερή προσήλωση σε μια πορεία δράσης, σε μια ιδέα ή σ’ ένα σκοπό, παρά τα εμπόδια, ή τις δυσκολίες» – πάντα υπήρχε η σύνδεση με τη δέσμευση, την αναμονή και την αντοχή- και φυσικά κατέληγαν κάπως έτσι:  «επομένως η υπομονή και η επιμονή δεν έχουν χαρακτηριστεί τυχαία ως βασικές αρετές όλων των επιτυχημένων και ευτυχισμένων ανθρώπων».

Πόσο εύκολα όμως η μετριοφροσύνη μπορεί να γίνει ανασφάλεια, το χιούμορ αγένεια, η ενδοσκόπηση κατάθλιψη, η αυτοσυγκράτηση καταπίεση, η οργανωτικότητα εμμονή, η επιμονή κάτι άκαμπτο, η υπομονή αφέλεια;

Το αδιαμφισβήτητο γεγονός πως χωρίς την επιμονή και την υπομονή  που χρειάζεται να επιδεικνύουμε στη ζωή μας για να καταφέρουμε πράματα και να μην τα παρατάμε με την πρώτη δυσκολία,  μπορεί να γίνει μπερδευτικό, ταλαιπωρητικό, ματαιωτικό και πολλές φορές κακοποιητικό όταν αυτή τη στάση ζωής  τη μεταφέρουμε και στις προσωπικές μας σχέσεις.

Έχω ακούσει αμέτρητες ιστορίες από ανθρώπους που για μεγάλο χρονικό διάστημα περιμένουν κάτι από κάποιον ελπίζοντας πως κάτι θα γίνει και ο άλλος θ’ αλλάξει γνώμη και θα τους το δώσει.  Περιμένουν ένα τηλεφώνημα, ένα μήνυμα, ή την παραμικρή κίνηση του άλλου την ερμηνεύουν ως ενδιαφέρον, το οποίο όμως ο άλλος διστάζει να το εκφράσει ή γιατί είναι κλειστός άνθρωπος, ή ντρέπεται, ή απλά φοβάται τη δέσμευση.
Μας είναι πιο εύκολο να βάζουμε τον εαυτό μας στην αναμονή παρά να παραδεχτούμε πως ο άλλος δεν ενδιαφέρεται και να πάρουμε αυτό που έχουμε ανάγκη από κάπου αλλού.

Μα καλά, θα πείτε, μ’ αυτά που γράφεις, είναι σα να υπονοείς πως βγάζουμε κάτι από το μυαλό μας. Δεν έχουμε παραισθήσεις, ούτε κάνουμε σενάρια.  Έχουμε δει ένα ενδιαφέρον από τον άλλον.  Ναι, είναι αλήθεια. Κάποια στιγμή η πηγή έτρεξε νερό και ξεδιψάσαμε. Κάποια στιγμή η πηγή στέρεψε και αντί να πάμε στη διπλανή,  περιμέναμε υπομονετικά διψασμένοι. Δεν περιμέναμε μόνο υπομονετικά, αλλά όσο πέρναγε ο καιρός τόσο μας έπιανε το πείσμα και λέγαμε: «Μα πριν λίγο καιρό έτρεχε άφθονο και γάργαρο νερό. Δεν μπορεί, θα ξανατρέξει. Μήπως φταίω εγώ; Μήπως εάν φύγω λίγο και επιστρέψω, αλλάξει κάτι;»

Ποιος περιμένει μ’ αυτό τον τρόπο;  Ένα παιδί.  Τα παιδιά έχουν ταλέντο να υπομένουν και αυτό γιατί έχουν άγνοια εναλλακτικών λύσεων και εξαρτώνται από κάποιον μεγαλύτερο. Όμως, ως ενήλικας, το ίδιο παιδί είναι απαραίτητο και εφικτό να έρθει σ’ επαφή με τις πηγές στήριξης που έχει.

Πολλές φορές τα συναισθήματά μας δεν γεννιούνται από την τρέχουσα κατάσταση και δεν αφορούν στην πραγματικότητα κάποιο πρόσωπο, αλλά πυροδοτούν κάτι που μας συνέβη πριν πολύ καιρό.  Στο τότε, το είχαμε βιώσει τραυματικά και ίσως να μας είχε καθηλώσει γιατί το πιθανότερο ήταν να εξαρτιόμασταν από κάποιον μεγαλύτερο.  Στο σήμερα, εάν κάποια παρόμοια συμπεριφορά επαναληφθεί, υπάρχει περίπτωση να με γυρίσει πάλι πίσω στο παλιό τραύμα, παρόλο που γνωστικά ξέρω πως το γεγονός  που συμβαίνει είναι δυσανάλογο με αυτό που νιώθω εκείνη τη στιγμή.

Εάν στο σήμερα νιώθω υπερβολικό πόνο ή καθήλωση για κάποια συμπεριφορά που έρχεται από τον απέναντι μου, θα με βοηθήσει να μείνω λίγο σε μένα και να σκεφτώ, τι μου θυμίζει αυτή η συμπεριφορά που με καθηλώνει και από πού την ξέρω;

Είναι αλήθεια  πως το γνώριμο, έστω και εάν είναι άσχημο ή ταλαιπωρητικό, μου φαίνεται πιο εύκολο γιατί ξέρω πως να είμαι μέσα σ’ αυτό. Ξέρω τον τρόπο που θα συμπεριφερθώ,  τι να περιμένω,  τι δεν θα πάρω.  Ο καινούργιος τρόπος έχει φόβο επειδή είναι άγνωστος.

Είναι  όμως πολύ σημαντικό να μάθω να φέρνω  στο συνειδητό τις πηγές στήριξής μου.  Ένας σχετικά «εύκολος» τρόπος είναι  να κάνω ένα υποθετικό σενάριο.  Εάν τώρα, βλέπατε ένα παιδάκι, το δικό σας παιδάκι ή ενός φίλου σας, να κάθεται κάπου μόνο του να κλαίει  και να περιμένει τί θα του λέγατε;  Κάτσε και περίμενε;  Κλάψε δεν πειράζει;  Δεν θα το ρωτάγατε με ήρεμο και γλυκό τρόπο τι έχει, γιατί κλαίει, εάν χρειάζεται κάτι; Δεν θα το κρατούσατε από το χεράκι να το πάτε κάπου να κάτσει να ξεκουραστεί;

Με αυτόν τον τρόπο μιλήστε και φερθείτε στον εαυτό σας –στο εσωτερικό σας παιδί- όπως θα μιλούσατε σ’ ένα παιδάκι κουρασμένο και ταλαιπωρημένο.  Δώστε στον εαυτό σας αυτό που δεν πήρατε όταν έπρεπε να το πάρετε. Μη σας συμπεριφέρεστε όπως σας συμπεριφέρθηκαν.

Μεγάλο μέρος  της ζωής αρκετών ανθρώπων περνάει περιμένοντας.  Πλέον πιστεύω στη λιγότερη αναμονή και σε περισσότερη δράση,  γιατί εκείνοι που περιμένουν γίνονται καλοί ακριβώς σ’ αυτό. Στο να περιμένουν.  Γι’ αυτούς που πιστεύουν πως η αναμονή δηλώνει πίστη, εγώ απαντώ πως η δράση δηλώνει πίστη. και δράση μπορεί να σημαίνει να σταματήσω να ταλαιπωρώ τον εαυτό μου. Πάρτε λοιπόν το εσωτερικό σας παιδί και πηγαίνετέ το κάπου αλλού.

Ο Υποκόμης και ο Καθηγητής

Why do you suppose we only feel compelled to chase the ones who run away? αναρρωτήθηκε μελαγχολικά μέχρι και ο Κόμης Βαλμόν στις επικίνδυνες σχέσεις.

Αιώνες μετά, το βασανιστικό  ερώτημα παραμένει για πολλούς αναπάντητο. Το ακούμε πολύ συχνά και σε διάφορες παραλλαγές: “Γιατί αυτή η συγκεκριμένη σχέση μ’έχει καθηλώσει και δεν μπορώ να προχωρήσω” ή  “γιατί αυτοί/ες που επιλέγω να έχουν τα ίδια μοτίβα συμπεριφοράς;”

Για τη Μαρκησία ντε Μαρτέιγ, η απάντηση ήταν μονολεκτική. Ανωριμότητα.
Για τον Καθηγητή και ψυχαναλυτικό ψυχοθεραπευτή Jeremy Holmes, τα πράγματα είναι λίγο πιο πολύπλοκα. Ο Jeremy Holmes εξετάζει τη θεωρία του Bowlby -τις διεργασίες της προσκόλλησης και της απώλειας- και ερευνά τους τρόπους με τους οποίους η “Θεωρία του Δεσμού” μπορεί να βοηθήσει στην κατανόηση της κοινωνίας και των προβλημάτων που την βασανίζουν.

H φύση και η μορφή της πρώτης σχέσης γίνεται μοντέλο για τις μετέπειτα σχέσεις, προκαλώντας προσδοκίες για το αν το άτομο είναι άξιο αγάπης και κατά πόσο μπορεί να βασιστεί στους άλλους. Σύμφωνα με τον Holmes, κατά τη διαδικασία της κοινωνικής μας εξέλιξης, κατασκευάζουμε εσωτερικά λειτουργικά μοντέλα (internal working models) ή νοητικές αναπαραστάσεις του εαυτού και των προτύπων αλληλεπίδρασης με τους άλλους. Τα μοντέλα αυτά οργανώνουν την εξέλιξη της προσωπικότητας, κατευθύνουν την κοινωνική μας συμπεριφορά και αποτελούν τη βάση για τη διαμόρφωση προσδοκιών, αντιλήψεων και συμπεριφορών, καθώς και το πως βιώνουμε τα συναισθήματα σε υπάρχουσες αλλά και σε νέες σχέσεις.

“Δηλαδή, τώρα που ξέρω, θα σταματήσω να κάνω σχέσεις που με ταλαιπωρούν;”.

Όταν κάποιος φτάσει στην κατανόηση των βιωμάτων του και αξιολογήσει το παρελθόν του, είναι σημαντικό να μη σταθεί μόνο στη λύπη. Εάν στο σήμερα νιώθω υπερβολικό πόνο ή καθήλωση για κάποια συμπεριφορά που έρχεται από τον απέναντι μου, θα με βοηθήσει να μείνω λίγο σε μένα και να σκεφτώ, τι μου θυμίζει αυτή η συμπεριφορά που με καθηλώνει και από που την ξέρω. υπήρχε κάποιος στο στενό μου περιβάλλον που συμπεριφερόταν παρόμοια;

Πολλές φορές τα συναισθήματά μας δεν γεννιούνται από την τρέχουσα κατάσταση και δεν αφορούν στην πραγματικότητα το εν λόγω πρόσωπο, αλλά αναπαράγουν-πυροδοτούν κάτι που μας συνέβη πριν πολύ καιρό.  Στο τότε, το είχαμε βιώσει πραγματικά τραυματικά ίσως γιατί ένα παιδί δεν μπορεί να εξηγήσει γνωστικά αυτά που του συμβαίνουν. Στο σήμερα, εάν κάποια παρόμοια συμπεριφορά επαναληφθεί, υπάρχει πιθανότητα να με γυρίσει πάλι πίσω στο παλιό, παρόλο που γνωστικά θα λέω “μα πως είναι δυνατόν”.

Το παρελθόν δεν αλλάζει. Αλλάζει όμως ο τρόπος με τον οποίο το αντιμετωπίζω και σίγουρα, η μεγαλύτερη παγίδα, θα είναι να προσπαθήσω ν’ αλλάξω τον άλλον. Δεν έχουμε καμιά δουλειά να κάνουμε τέτοια πράγματα. Το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι να επικεντρωθούμε σε εμάς και στις αλλαγές που θα κάνουν τη ζωή μας καλύτερη.

Ό,τι αξίζει πονάει κι είναι δύσκολο;

«Βάλε με σ’ένα δωμάτιο γεμάτο γυναίκες, και θα ερωτευτώ αυτή με τα περισσότερα προβλήματα, αυτή που θα μου συμπεριφέρεται χειρότερα. Η αλήθεια είναι πως πάντα
μου άρεσαν οι προκλήσεις. Αν μια γυναίκα μου φέρεται πολύ καλά με απωθεί” είπε το αγόρι με το γκρι κασκόλ στο διπλανό τραπέζι. “εμένα πάλι όλοι όσοι γνωρίζω και καταλάβουν πως ενδιαφέρομαι πραγματικά για εκείνους εξαφανίζονται. Δεν καταλαβαίνω γιατί γίνεται αυτό. Μαγνήτη έχω; γιατί να είμαι τόσο άτυχη;“.

Πολλοί άνθρωποι επιθυμούν μια στενή σχέση, όμως, εξαιτίας κάποιων τραυματικών γεγονότων ή δυσκολιών της παιδικής τους ηλικίας, βρίσκουν δύσκολο και πολλές φορές τρομακτικό το “project” σχέση. Κάποιοι, βίωσαν εγκατάλειψη -φυσική ή συναισθηματική- ενώ άλλοι, κάποιου είδους παραμέληση με αποτέλεσμα να έχουν την τάση να επιλέγουν ανθρώπους οι οποίοι δεν είναι διαθέσιμοι. Άνθρωποι που έχουν κακοποιηθεί είτε σωματικά είτε συναισθηματικά είτε λεκτικά επιλέγουν ανθρώπους που θα τους συμπεριφερθούν αναξιόπιστα όχι επειδή είναι άρρωστοι, ή χαζοί, αλλά επειδή η τάση όλων μας είναι να πηγαίνουμε στο γνώριμο, σ’αυτό που ξέρουμε.  Τα τραυματικά γεγονότα που έχουμε βιώσει στην παιδική μας ηλικία έχουν δημιουργήσει μοτίβα και συνήθειες αρνητικών σκέψεων, συναισθημάτων ακόμα και συμπεριφορών, οι οποίες με τη σειρά τους γίνονται αυτοεκπληρούμενες προφητείες.

Ένα ακραίο -αλλά πολύ συνηθισμένο- αποτέλεσμα που μπορεί να προκύψει από την εγκατάλειψη ή την παραμέληση είναι η εξάρτηση από την αγάπη. Οι εξαρτώμενοι από την αγάπη (love addicts), έχοντας ακάλυπτες συναισθηματικές ανάγκες, επιδιώκουν να γεμίσουν αυτό το κενό.  Όπως είναι φυσικό, θα πάνε σ’αυτό που ξέρουν καλά απ’την ιστορία τους. Θα πάνε σ’αυτούς που αποφεύγουν την αγάπη (love avoidants) και θα τους ζητήσουν επίμονα, χειριστικά, να τους ταϊσουν τη “μπεμπελάκ” που δεν είχαν φάει πίσω στο χρόνο. Ο φόβος της εγκατάλειψης που βιώνουν είναι τόσο μεγάλος, που μπαίνουν σ’ένα κύκλο εμμονής και κυνηγητού του άλλου, ο οποίος φυσικά πιέζεται και φεύγει, το αντίθετο δηλαδή απ’αυτό που ήθελε ο εξαρτημένος, αλλά αυτό που υποσυνείδητα περίμενε. Αυτός ο φαύλος κύκλος συνεχίζεται και βιώνονται από την αρχή τα ίδια ακριβώς οδυνηρά συναισθήματα που βιώνονταν και στο παρελθόν: εγκατάλειψη, φόβος, θυμός, πόνος, κενό και κυρίως λαχτάρα.

Απ’την άλλη πλευρά, αυτοί που αποφεύγουν την αγάπη, το κάνουν σηκώνοντας συστηματικά τοίχους για να αποφευχθεί η οικειότητα. Αποφεύγουν την οικειότητα δημιουργώντας ένταση έξω απ’τη σχέση. Μπαίνουν στη σχέση από καθήκον και όχι από αγάπη και αυτό συμβαίνει γιατί στο παρελθόν χρειάστηκε να φροντίσουν εκείνοι τον –αντίθετου φύλου- γονιό τους όπως π.χ. να ακούνε τα προβλήματά του. Από τότε λοιπόν που ανέλαβαν τέτοιο δυσβάσταχτο για ένα παιδί ρόλο, στο σήμερα, θεωρούν τις σχέσεις ασφυκτικές. Η αίσθηση της αξίας τους πηγάζει από το να φροντίζουν αυτούς που έχουν ανάγκη. Αυτό ορίζουν ως “δουλειά” σε μια σχέση και νιώθουν ένοχοι αν δεν το κάνουν.

Αυτό που ακολουθεί είναι μια τοξική σχέση όπου ο μεγαλύτερος φόβος του ενός είναι αυτός της εγκατάλειψης, με δευτερεύοντα φόβο αυτόν της στενής επαφής, και ο μεγαλύτερος φόβος του άλλου είναι αυτός της οικειότητας, με δευτερεύοντα φόβο αυτόν της εγκατάλειψης. Ακόμα κι αν εγκαταλείψει ο ένας τον άλλον, θα ξαναρχίσουν τον κύκλο με τον επόμενο. Και αυτό δεν θα σταματήσει ποτέ; Θα σταματήσει μόνον εάν αντιμετωπιστεί το αρχικό τραύμα. Μέχρι να γίνει αυτό, η επαναλαμβανόμενη συμπεριφορά κρατάει ζωντανό το θέμα μέχρι να λυθεί ο παλιός λογαριασμός.

Η ζωή θέλει προσοχή. Τα διάφορα τσιτάτα στο στυλ “επειδή ζούμε μια φορά δεν έχω καταλάβει εάν θα πρέπει να τα κάνουμε όλα σωστά ή όλα λίμπα” ή “Ακολούθησε την καρδιά σου και όπου σε βγάλει ή ό,τι είναι δύσκολο αξίζει “ κλπ, είναι για να τα βλέπουμε ως λεζάντες σε φωτογραφίες στα social media ή σε αισθηματικές κομεντί και να χαμογελάμε.  Σίγουρα όχι για να πορευόμαστε μ’αυτά γιατί είναι μαθηματικά βέβαιο πως η ζωή θα μας εκπλήξει μάλλον δυσάρεστα.

Δεν χρειάζεται να υποφέρουμε και να προκαλούμε ένταση για να αισθανόμαστε ότι είμαστε ζωντανοί. Ας μάθουμε να αγαπάμε τον εαυτό μας.  Ναι, είναι το μεγαλύτερο κλισέ που έχει ειπωθεί ποτέ ενώ εξίσου κοινότοπο ακούγεται και το “Χωρίς αυτοσεβασμό είναι σαν να μην υπάρχεις“.  Αυτή όμως είναι η αλήθεια. Ξέρω, πως κάποιοι ενώ διαβάζουν αυτά θα σκέφτονται “Α, δηλαδή μας λες να συμβιβαστούμε; Να ζήσουμε μια ζωή άνοστη, πληκτική με το φόβο μήπως πληγωθούμε;”.  Όχι, δεν λέω αυτό. Λέω να σταματήσουμε να κάνουμε λανθασμένα πράγματα για σωστούς και δικαιολογημένους λόγους.

Ας θρηνήσουμε για όλες τις απώλειες και ας κλείσουμε τους ανοιχτούς λογαριασμούς της παιδικής μας ηλικίας όσο καλύτερα μπορούμε.  Ας διερευνήσουμε πως επηρεάζουν τα “εκεί και τότε” γεγονότα τον τρόπο με τον οποίο ενεργούμε στο “εδώ και τώρα”. Είναι δύσκολο και κάποιες φορές -αν και μπορεί να έχουμε δουλέψει τα θέματά μας- η τάση μας θα είναι να πάμε στο γνώριμο, έστω και αν αυτό είναι άσχημο ή ταλαιπωρητικό γιατί αυτό μας φαίνεται πιο εύκολο.  Ξέρουμε πως να είμαστε μέσα σ’αυτό, ξέρουμε να συμπεριφερθούμε, τι να περιμένουμε, τί δεν θα πάρουμε.  Ο καινούργιος τρόπος έχει φόβο επειδή είναι άγνωστος.

Κι αν κάποια στιγμή η τάση είναι πολύ ισχυρή, ας είμαστε μαλακοί με τον εαυτό μας και ας είμαστε σίγουροι πως θα πάμε για λίγο στην ταλαιπωρία αλλά με πλήρη επίγνωση και υπενθυμίζοντας στον εαυτό μας, πως “εκεί που πάω το μόνο που θα κερδίσω, είναι ένταση“.  Αυτό είναι και η επιτυχία της ψυχοθεραπείας.  Όχι να μην επαναλάβουμε κάποια συμπεριφορά και να γίνουμε κάποιοι άλλοι, αλλά να έχουμε επίγνωση του τί κάνουμε και πώς το κάνουμε. Τότε μόνο θα μπορούμε να πούμε με σιγουριά πως κανείς δεν μπορεί να μπει στο ίδιο ποτάμι δυο φορές.

Πρώτη δημοσίευση στις 23/12/2014 στον Εξώστη Πηγή http://www.exostispress.gr/Article/oti-axizei-ponaei-ki-einai-diskolo-0#ixzz3NTmM2V4r

Δύσκολοι αποχαιρετισμοί

«Θα έχει ενδιαφέρον ένα άρθρο για την απώλεια-τον θάνατο. αν έχεις χρόνο και θέλεις» διάβασα στο μέιλ που έλαβα προχθές. Η πρώτη μου σκέψη ήταν μήπως είναι βαρύ για καλοκαίρι –λες και ο πόνος του θανάτου αλλάζει με τις εποχές – αλλά μετά σκέφτηκα πιο πρακτικά: «έλα το’χεις το θέμα. Σίγουρα θα γράψεις για τα πέντε στάδια του πένθους, θα φυσιολογικοποιήσεις τη θλίψη ως αντίδραση στην απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου από το θάνατο και φυσικά κάποιες «πρακτικές συμβουλές» που ίσως βοηθήσουν».Κατά κάποιο τρόπο λοιπόν, αυτό το ποστ είναι παραγγελία.

Το επόμενο πρωί ξύπνησα βιαστικά και ενώ ετοιμαζόμουν να φύγω απ’το σπίτι άκουγα στο ραδιόφωνο για τη συντριβή του αεροσκάφους, το Μεσανατολικό και αμέσως μου ήρθαν στο μυαλό δυο άνθρωποι. Ο Τζάφαρ ή Τζέφρυ όπως τον φωνάζουμε, ο οποίος ζει στην Ελλάδα από 18 χρονών και τον ξέρω από τότε. Ο ίδιος είναι απ’ τη Δυτική όχθη, δεν έχει πάει ποτέ στη Λωρίδα της Γάζας, όμως όλοι του οι συγγενείς, φίλοι και συμπατριώτες είναι εκεί. Η Νούριθ που ζει στο Τελ Αβίβ με την οποία δεν έχω κοντινή σχέση όμως είναι ένας άνθρωπος που θαυμάζω απεριόριστα. Τελευταία φορά την είδα το Φεβρουάριο στο πλαίσιο μιας εποπτείας και θυμήθηκα πόσο μ’εντυπωσίασε ο τρόπος που δούλεψε μέσα στην ομάδα ένα θέμα απώλειας. Προσπάθησα να φανταστώ πως θα ένιωθαν αυτοί οι άνθρωποι εάν διάβαζαν το ποστ που σκεφτόμουν να γράψω. Δυο άνθρωποι που ξέρουν καλά τι σημαίνει απώλεια. Ντράπηκα και ένιωσα αμηχανία, όμως, κατάφερα να συνδεθώ και να έρθω σ’επαφή με τον πόνο της δικής μου απώλειας που βίωσα πριν τρια χρόνια. Τότε που εγώ διάβαζα πρακτικά ποστ για να καταφέρω να απαλύνω τον πόνο που ένιωθα. Το γνωστικό μου κομμάτι ηρεμούσε για λίγο όμως ο πόνος ήταν αφόρητος και όσο προσπαθούσα με λογικά επιχειρήματα να τον κατευνάσω χωρίς να του δώσω χώρο –είναι η φύση του ανθρώπου ν’αποφεύγει τον πόνο- τόσο θύμωνα και υπέφερα. Ήθελα απλά να τελειώνει και να είμαι καλά.

Αυτό που ήταν σωτήριο για μένα εκείνη την περίοδο ήταν η παρουσία τριών ανθρώπων. Το λεγόμενο υποστηρικτικό πλαίσιο. Και μόνο η αίσθηση πως δεν ήμουν μόνη μου, ήταν ανακουφιστική. Εγώ βοήθησα με το να ζητάω από εκείνες πράγματα που ήξερα πως θα μπορούσαν να μου δώσουν. Ήξερα πως η μια είναι ακούραστη στο ν’ακούει τα ίδια και τα ίδια και να με δικαιώνει, η άλλη το άντεχε να με ακούει να κλαίω γοερά και απλά να είναι εκεί και με την τρίτη να συζητώ πιο ‘λογικά’ και να μη βυθίζομαι εντελώς στο συναίσθημα. Το να ζητάς απ’τους άλλους αυτό που έχεις ανάγκη όχι μόνο μαθαίνεται αλλά είναι και πολύ βοηθητικό στις σχέσεις.

Προσπάθησα να μην είμαι απαιτητική με μένα. Αποδέχτηκα πως περνάω μεγάλο ζόρι και με το να λέω στον εαύτο μου «άντε Νάσια, ακόμα; Δεν είναι φυσιολογικό τόσο πένθος. Έχεις ξεπεράσει το επιτρεπτό όριο» δεν βοήθησε καθόλου. Ο πόνος δεν είναι ένδειξη αδυναμίας και ο χρόνος επούλωσης ενός τραύματος δεν είναι ίδιος για όλους. Να είστε μαλακοί με τον εαυτό σας. Μιλήστε και φερθείτε στον εαύτο σας όπως θα μιλούσατε σ’ένα παιδάκι που κλαίει και είναι πολύ στεναχωρημένο. Φαντάζομαι πως στο παιδί σας ή στο παιδί ενός φίλου σας δεν θα λέγατε ποτέ «άντε, τελείωνε με τα κλάματα. Δεν είναι φυσιολογικό αυτό». Θα το ακούγατε, θα του λέγατε πως έχει δίκιο που είναι στεναχωρημένο και κλαίει και θα το φροντίζατε όπως μπορούσατε.

Εκείνη την περίοδο δυσκολευόμουν πολύ και να κοιμηθώ. Επειδή δεν μπορούσα με τίποτα να διαβάζω, έβαλα στο υπνοδωμάτιό μου μια τηλεόραση και μετά από ένα τέταρτο μ’έπαιρνε ο ύπνος. Δεν ξέρω εάν ο χρόνος είναι ο καλύτερος γιατρός, με τον καιρό όμως η πληγή έκλεισε. Η ουλή έμεινε και κάποιες φορές με τις αλλαγές του καιρού πονάει, αλλά η ποιότητα, η ένταση και πόσο μένω στον πόνο δεν είναι η ίδια. Αποδέχτηκα πως κάποιες απώλειες ίσως να μην τις ξεπεράσω και αυτή αποδοχή, εμένα με ηρεμεί.

Θέλω να πω κάτι σ’εκείνους που είναι κοντά σε ανθρώπους που πενθούν. Δεν χρειάζεται να έχετε πάντα κάτι να πείτε. Με το να είστε εκεί να ακούτε είναι πολύ πιο θεραπευτικό και ανακουφιστικό για τον άλλον. Αν θέλετε, αποφύγετε φράσεις «θα περάσει, θα δεις ή τουλάχιστο δεν ταλαιπωρήθηκε» υπάρχει μεγάλη πιθανότητα ο άλλος να θυμώσει. Είναι πολύ φοβιστικό να μένεις στον πόνο, το ξέρω. Όμως, πολλές φορές, το μόνο που θέλουμε όταν κλαίμε είναι να μην κλαίμε μόνοι μας. Απλά να είναι κάποιος δίπλα μας χωρίς να μιλάει. Απλά, ν’αντέχει τον πόνο μας.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στον Εξώστη 21/7/2014
http://www.exostispress.gr/Article/diskoloi-apoxairetismoi-0#ixzz38HzjDgS8