Μας είναι πολύ πιο εύκολο να εστιάζουμε τι δεν πάει καλά στη ζωή μας και να έχουμε εμμονή με όλα όσα μας λείπουν. Ίσως πρέπει να συμβεί κάτι για να κάνουμε μια παύση και να παρατηρήσουμε όσα αξιοσημείωτα μας συμβαίνουν. Η ευγνωμοσύνη είναι μια κατάσταση, μια διάθεση που καλλιεργείται με την ηλικία. Πόσοι είναι εκείνοι κάτω των 25 ετών που μπορεί να χαίρονται ένα ήσυχο βράδυ στο σπίτι, έναν καφέ ή μια βόλτα; Υπάρχουν άλλα σημαντικά πράγματα: ο έρωτας, η καριέρα.
Από την άλλη όσο μεγαλώνουμε είναι σπάνιο να μένουμε εντελώς αδιάφοροι στα μικρότερα πράγματα. Έχουμε βιώσει απογοητεύσεις, ίσως κάποιες μεγάλες φιλοδοξίες έχουν δεχθεί πλήγμα, έχουμε αντιμετωπίσει τα προβλήματα των στενών σχέσεων, βλέπουμε πόσο άστατα και ποτέ προς μια θετική κατεύθυνση αλλάζει ο κόσμος, εντοπίζουμε πολύ πιο γρήγορα την έκταση της ανθρώπινης κακίας και τη δική μας εκκεντρικότητα και εγωισμό.
Και έτσι, τα μικρά πράγματα αρχίζουν να φαίνονται διαφορετικά, καινούργια. Δεν είναι πλέον κάτι ασήμαντο που μας αποσπά την προσοχή από τα σημαντικά, δεν είναι μια αποφυγή για τα φιλόδοξα σχέδιά μας, αλλά μια γνήσια ευχαρίστηση, μια πρόσκληση για να μας στηρίξουμε, για να σταματήσουμε την αυτοκριτική, ένα μικρό μέρος ανάπαυσης για την ελπίδα. Είναι και ένας τρόπος για να αισθανθούμε ευγνωμοσύνη όχι μόνο γι’αυτά που μας συμβαίνουν αλλά και γι’αυτά που τελικά δεν μας συνέβησαν.
O Μάϊος έχει καθιερωθεί ως μήνας ψυχικής υγείας από το 1949. Όλες οι παγκόσμιες ημέρες-μήνες λειτουργούν ως σημεία στο χρόνο όπου διάφοροι οργανισμοί μας ενημερώνουν για την πρόοδο που έχει συντελεστεί για κάποιο θέμα με βάση τα στοιχεία που υπάρχουν. Ο μήνας ψυχικής υγείας έχει στόχο καταρχάς να ευαισθητοποιήσει, να ενημερώσει, αλλά κυρίως να καταπολεμήσει το στίγμα.
Ενώ είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε τα βήματα που έχουμε κάνει ως προς το ότι συζητάμε για το θέμα ανοιχτά, είναι εξίσου σημαντικό να δούμε και πόσο εξατομικευμένα το έχουμε κάνει, από την άποψη στο πόσο έχουμε δώσει έμφαση στην αυτοφροντίδα. Πώς αυτή η έμφαση μπορεί στην πραγματικότητα να μας κάνει πιο απομονωμένους και μόνους, καθώς η εστίαση επικεντρώνεται σε μεγάλο βαθμό στον εαυτό, στο άτομο.
Αυτό που όμως μπορεί να χαθεί είναι η αμοιβαιότητα των σχέσεων, ο τρόπος με τον οποίο έρχονται σε επαφή οι άνθρωποι για να βασιστούν ο ένας στον άλλον, η θεραπευτική ικανότητα της συλλογικότητας. Το να αισθανόμαστε ότι υποστηριζόμαστε και συνδεόμαστε προσωπικά και συλλογικά είναι βασικός παράγοντας για να αισθανόμαστε καλά. Η οικειότητα και η ανθρώπινη αλληλεπίδραση έχουν άμεση σχέση με την ψυχική μας υγεία και μακροζωία. Η ανθεκτικότητα δεν είναι προσωπική υπόθεση όπως πιστεύουμε οι περισσότεροι, αλλά, θέμα μιας κοινωνίας, μιας χώρας γιατί η ποιότητα των σχέσεων καθορίζει την ποιότητα της ζωής μας.
Η Ψυχοθεραπεία και η Θρησκευτική παρηγορία έχουν αναπτύξει η καθεμία τις μεθόδους της για να καθησυχάζουν υπαρξιακές αγωνίες όπως ο θάνατος, η μοναξιά, η ελευθερία, η ανάγκη νοήματος. Από τα πρώτα της βήματα η ψυχανάλυση κράτησε μια μάλλον απορριπτική στάση απέναντι στη θρησκευτική πίστη. Ο Φρόυντ, ερμήνευε την έντονη ανάγκη για πίστη σε μια ανώτερη, αόρατη και πατρικού τύπου δύναμη ως μια ακόμη έκφανση των εσωτερικών συγκρούσεων του Ιd με το super-ego η οποία εμφανίζεται με τη μορφή νευρωτικής συμπεριφοράς.
Η αλήθεια είναι πως οι πεποιθήσεις και οι βασικές πρακτικές προσεγγίσεις της ψυχοθεραπείας και της θρησκευτικής παρηγορίας βρίσκονται συχνά στους αντίποδες. Όμως, μοιράζονται μια κοινή αποστολή: διακονούν την απόγνωση, που είναι εγγενής στην ανθρώπινη μοίρα. Μερικές φορές έχουν κοινές μεθόδους. Την προσωπική δυαδική σχέση, τη διαδικασία της εξομολόγησης, της εσωτερικής εξερεύνησης, της συγχώρησης των άλλων και του εαυτού. (Religion and Psychiatry, IrvinD. YaloM)
Στηρίζονται και οι δύο στην αγάπη προς τον άνθρωπο.
Η μελαγχολία της Κυριακής όταν αρχίζει και σουρουπώνει συνδέεται συνήθως με την εργασία και την ιδέα της επιστροφής στο γραφείο μετά από ένα μικρό διάλειμμα. Βέβαια, δεν είναι μόνο ότι έχουμε κάποιου είδους δουλειά να κάνουμε που συμπαρασύρει τη διάθεσή μας, αλλά ότι επιστρέφουμε στη λάθος δουλειά, ακόμη και αν δεν γνωρίζουμε για το ποια θα μπορούσε να είναι η σωστή για εμάς.
Το να νιώθουμε πως είμαστε σε λάθος δουλειά και ότι η αληθινή μας κλίση παραμένει ανεξερεύνητη, δεν είναι μικρή δυσφορία. μπορεί να είναι η κεντρική υπαρξιακή κρίση της ζωής μας.
Συνήθως καταφέρνουμε να κρατάμε μακριά τη φωνή αυτού που πραγματικά θα θέλαμε να κάνουμε κατά τη διάρκεια της εβδομάδας μιας που είμαστε πολύ απασχολημένοι και έχουμε άμεση ανάγκη τα χρήματα. Η φωνή όμως αυτή έρχεται τα βράδια της Κυριακής. Όπως ένα φάντασμα που αιωρείται μεταξύ δύο κόσμων, δεν του επιτρέπεται να ζήσει ή να πεθάνει, και έτσι χτυπά την πόρτα της συνείδησης, απαιτώντας επίλυση.
Είμαστε λυπημένοι, ή πανικοβλημένοι, επειδή μια πλευρά μας αναγνωρίζει ότι ο χρόνος τελειώνει και ότι δεν κάνουμε προς το παρόν αυτό που πρέπει με ό,τι μας έχει απομείνει από τη ζωή μας. Η αγωνία του Κυριακάτικου απογεύματος είναι η συνείδησή μας που προσπαθεί να μας παρακινήσει άναρθρα να κάνουμε περισσότερα από τον εαυτό μας.
Γνωρίζουμε – επειδή υπάρχουν αρκετά παραδείγματα ανθρώπων που το έκαναν – ότι θα μπορούσαμε να αξιοποιήσουμε τα ταλέντα μας, ότι δεν χρειάζεται να είμαστε δυστυχισμένοι σε αυτόν τον τομέα, γεγονός που προσθέτει ένα αίσθημα ντροπής αν εξακολουθούμε να είμαστε.
Δεν χρειάζεται να είμαστε τόσο σκληροί με τον εαυτό μας. Όχι γιατί δεν πρέπει, αλλά γιατί δεν βοηθάει. Μπορούμε να είμαστε απόλυτα σίγουροι ότι δεν κάνουμε αυτό που θα θέλαμε, ενώ ταυτόχρονα είμαστε αβέβαιοι για τον πραγματικό μας σκοπό.
Η απάντηση είναι η υπομονή, η δομή και η σταθερή πρόθεση. Χρειαζόμαστε λίγη από την πειθαρχία του ντετέκτιβ ή του αρχαιολόγου που συναρμολογεί τα κομμάτια ενός σπασμένου βάζου. Δεν θα πρέπει να απορρίπτουμε την αγωνία μας αδιαμαρτύρητα ως “την κυριακάτικη μελαγχολία”, που μπορεί να καταπραϋνθεί με ένα ποτό και μια ταινία. Ίσως να τη βλέπουμε σαν μια συγκεχυμένη αλλά κεντρική αναζήτηση ενός πραγματικού εαυτού που έχει καλυφθεί κάτω από την ανάγκη να ευχαριστήσουμε τους άλλους και να φροντίσουμε τις βραχυπρόθεσμες ανάγκες για κύρος και χρήματα.
Με άλλα λόγια, δεν θα βοηθήσει να κρατάμε τα κυριακάτικα απογευματινά μας συναισθήματα μόνο για τα κυριακάτικα βράδια. Αλλά ίσως να τοποθετήσουμε αυτά τα συναισθήματα στο κέντρο της ζωής μας και να τα αφήσουμε για μια διαρκή εξερεύνηση που συνεχίζεται καθ’ όλη τη διάρκεια της εβδομάδας, για μήνες και πιθανώς για χρόνια, και που δημιουργεί συζητήσεις με τον εαυτό μας, με φίλους, με μέντορες και με επαγγελματίες.
«Οι πυρκαγιές φέτος άρχισαν πολύ νωρίς. Τι θα γίνει το καλοκαίρι; Έχω ένα τρομερό άγχος και φόβο. Ανησυχώ πως κάτι κακό θα μου συμβεί, θα έχω παγιδευτεί και δεν θα υπάρχει κανείς να με βοηθήσει».
Όπως και να το παρουσιάζουμε, η κλιματική αλλαγή είναι κακά νέα. Η μεταβολή του κλίματος θα κάνει κάποια μέρη του κόσμου ακατοίκητα και άλλα αφιλόξενα. Οι επιπτώσεις θα είναι άνισες, απρόβλεπτες και άδικες. Το συναισθηματικό τσουνάμι που θα σαρώσει στο πεδίο, είναι πιο κοντά από όσο φανταζόμαστε. Το τραύμα και το συναίσθημα έχουν άμεση σχέση με την κλιματική αλλαγή και αυτό το βλέπουμε και από την ύπαρξη ‘καινούργιων’ λέξεων που μαθαίνουμε για να ονομάσουμε και να καταλάβουμε καλύτερα τις επιπτώσεις της στον ψυχισμό μας. Η οικολογική θλίψη και το οικολογικό άγχος είναι λέξεις που περιγράφουν την αίσθηση της απώλειας ή το άγχος που αισθανόμαστε που σχετίζονται με το περιβάλλον, συμπεριλαμβανομένης της απώλειας ενός σταθερού μέλλοντος. Η αίσθηση ότι χάνουμε το σπίτι μας, παρόλο που δεν το έχουμε εγκαταλείψει.
Το οικολογικό άγχος είναι μια φυσιολογική απάντηση στην κλιματική έκτακτη ανάγκη και όπως περιγράφεις μπορεί να οδηγήσει σε θυμό, απελπισία, φόβο, απόγνωση ή ακινητοποίηση-παράλυση. Η αίσθηση της ανημπόριας είναι πολύ χαρακτηριστική. Η αίσθηση ότι η κλίμακα της περιβαλλοντικής κρίσης είναι τόσο μεγάλη που ως άτομα δεν μπορούμε να επέμβουμε. Σε πρώτη φάση ίσως σε βοηθήσει να εστιάσεις σε αυτά που μπορείς να ελέγξεις, όπως για παράδειγμα στην προετοιμασία για έκτακτους κινδύνους, όπως κάποια μέτρα ασφαλείας στο χώρο που μένεις ή η δημιουργία ενός σχεδίου έκτακτης ανάγκης.
Μπορείς να αναλάβεις δράση όπως για παράδειγμα να συμμετέχεις σε προσπάθειες για το περιβάλλον, όπως ανακύκλωση, εθελοντισμό για καθαρισμό των παραλιών, ή δράσεις που σημαίνουν κάτι για σένα. Αυτό ίσως σε γειώσει και νιώσεις πως έχεις κάποιον έλεγχο στην κατάσταση. Μείνε ενημερωμένη αλλά βάλε και κάποιο όριο στο πόσες και για πόση ώρα θα καταναλώνεις ειδήσεις.
Πέρα όμως από τα πρακτικά, είναι σημαντικό να βρίσκουμε τρόπους να επικοινωνούμε τη θλίψη, το φόβο και το άγχος που νιώθουμε και σε άλλους ανθρώπους. Είναι σημαντικό γιατί με το μοίρασμα και την επικοινωνία, την επαφή μπορούμε να πάρουμε και να δώσουμε στήριξη, να γίνουμε πιο δυνατοί. Η σύνδεση, η συμμετοχή σε κοινότητες ή ομάδες (ακόμα και πολύ μικρές, στην πολυκατοικία σου, στη γειτονιά σου, στο δήμο σου) μπορούν να προσφέρουν στήριξη.
Όλα τα συμπτώματα του κλιματικού άγχους δεν είναι απαραίτητα συναισθήματα που πρέπει να ξεφορτωθούμε, αλλά μαθήματα που μπορούμε να πάρουμε, ιδανικά εάν γίνεται με ασφαλή τρόπο, μέσα από ουσιαστική δράση και θετική κοινωνική, ψυχολογική και οικολογική αλλαγή.
Οι αληθινές πολυτέλειες της ζωής εκδηλώνονται συχνά στις πιο απλές μορφές. Βρίσκονται στην ανεμελιά των ήρεμων πρωινών, όπου ο χρόνος κυλάει αργά. Στην ελευθερία να επιλέγουμε και να σχεδιάζουμε τη δική μας πορεία, σ’έναν ήρεμο, ξεκούραστο και αναζωογονητικό βραδυνό ύπνο, στην ψυχική και πνευματική ηρεμία. Βρίσκονται στις ήρεμες και “βαρετές” ημέρες όπου η απλότητα και η ικανοποίηση ευδοκιμούν. Βρίσκονται όταν είμαστε παρόντες, σε αυτό που συμβαίνει στο “εδώ” και “τώρα”. Στην παρουσία και την επαφή των ανθρώπων που αγαπάμε και που ξέρουμε πως μας αγαπούν και αυτοί.
Ο Πάνος Σαπουντζής, μαθηματικός και νευροεπιστήμονας στο ΙΤΕ, συζητάει με τον Καθηγητή Ψυχιατρικής Αργύρη Στριγγάρη για τη σχέση μεταξύ λογικής σκέψης και συναισθημάτων και στο τέλος για τις διαταραχές των συναισθηματικών λειτουργιών σε παιδιά και εφήβους καθώς και για τη σημασία της έγκαιρης παρέμβασης που δεν είναι πάντα φαρμακευτική. Μιλάνε με τρόπο απλό και κατανοητό -εξάλλου ένας από τους στόχους του ScienceMe αποτελεί η καλλιέργεια της εξοικείωσης με τομείς της επιστημονικής έρευνας-. Αυτό που κράτησα είναι πως κάποιες φορές για να μπορέσουμε να σταθούμε και να ηρεμήσουμε θα πρέπει να παραιτηθούμε από κάποιες βεβαιότητες και συναισθηματικές αγκυλώσεις που μπορεί να έχουμε. Πως ο διαχωρισμός δεν πρέπει να γίνεται μεταξύ λογικής σκέψης και συναισθημάτων αλλά στη βάση μεγαλύτερης παρορμητικότητας και μικρότερης παρορμητικότητας, δηλαδή ο τρόπος που στεκόμαστε και σκεφτόμαστε περισσότερο τα πράγματα προτού πάρουμε κάποια απόφαση.
Είναι αυτό που έχω γράψει αρκετές φορές ότι τα συναισθήματα δεν είναι πάντα ισοδύναμα με τα πραγματικά γεγονότα αλλά πολλές φορές πυροδοτούνται από παλαιότερες εμπειρίες, γεγονότα, τραύματα, παρεξηγήσεις, ανασφάλειες. Οι σκέψεις μας καθορίζουν τα συναισθήματά μας και εν τέλει τη δράση μας, τη συμπεριφορά μας.
Μπορεί γνωστικά να λέμε πως η σημερινή μας δυσφορία δεν σχετίζεται με την παιδική μας ηλικία, δεδομένου ότι οι γονείς μας ήταν καλοί άνθρωποι, οι συνθήκες διαβίωσης άνετες. Ίσως τελικά να οφείλεται στα γονίδιά μας, σε κάποιες εγγενείς βιολογικές αδυναμίες ή στο ότι ως άνθρωποι κάνουμε πολλές λάθος επιλογές.
Υπάρχει βέβαια και μια άλλη πιθανότητα. Ο ορισμός του τραύματος: φανταζόμαστε ότι τραύμα σημαίνει κακοποιημένα και χτυπημένα παιδιά που κλαίνε, που δέχονται επιθέσεις, που κάθε βράδυ ταπεινώνονται, που μπορεί να μην τους προσφέρθηκε ποτέ φρεσκομαγειρεμένο φαγητό ή μια εκδρομή.
Η έμφαση στο εξωτερικό δράμα αποκρύπτει μια πτυχή της ύπαρξης. Αυτή της ευθραυστότητας που για να την αντιληφθούμε, αρκεί να σταθούμε και να σκεφτούμε πόσο εύκολα, από τη μια στιγμή στην άλλη, θα μπορούσαμε να μην υπάρχουμε.
Δεν χρειάζεται ποτέ να συμβεί κάτι πολύ σημαντικό για να τραυματιστεί ο συναισθηματικός μας κόσμος. Μπορεί να τραυματιστούμε και να καθηλωθούμε από συμπεριφορές και γεγονότα που δεν έχουν εμφανή σημάδια φρίκης, που δεν θα φαίνονταν ποτέ σε φωτογραφίες, που είναι συμβατά με αρκετή αγάπη και αξιοπρέπεια.
Η εμπιστοσύνη μας μπορεί να κλονιστεί απλά με τη συμβίωση ενός αθόρυβα υποτιμητικού φροντιστή. Η τοξικότητα μπορεί να υπάρχει παράλληλα με τα οικονομικά προνόμια και την καλή διάθεση. Μια μικρή δόση ευνοιοκρατίας ή κρυφού εκφοβισμού μπορεί να ταρακουνήσει τα θεμέλια μιας ζωής. Ένα μυστικό μπορεί να συντρίψει το πνεύμα διαγενεακά χωρίς να ειπωθεί ούτε μια λέξη.
Αρκετοί άνθρωποι που ξεκινούν ψυχοθεραπεία συχνά “παλεύουν” με ένα παράδοξο: οι γονείς μνημονεύονται ευνοϊκά. Και όμως τα πρώτα χρόνια φαίνεται να βρίσκονται πίσω από ορισμένες αναποδιές στην ενήλικη ζωή. Λίγοι γονείς στερούνται καλών προθέσεων και όμως υπάρχει μια μεγάλη μειοψηφία που καταφέρνει να κάνει τη ζωή λιγότερο λογική ή ευχάριστη από ό,τι θα έπρεπε.
Νομίζω πως βοηθάει να είμαστε σε επαφή με την ευαισθησία μας και να αποδεχθούμε πως κάποια στιγμή, ακόμα και το πιο απλό πράγμα μπορεί να μας βγάλει από την πορεία μας.
Το οικογενειακό κουτσομπολιό είναι κάτι αρκετά συχνό και σύμφωνα με το άρθρο μπορεί να έχει και θετικές πλευρές. Κάποιες φορές χρησιμεύει ως τρόπος σύνδεσης, επαφής και ανταλλαγής πληροφοριών εντός της οικογένειας μιας και οι περιστασιακές συζητήσεις για τη ζωή των συγγενών μπορούν να δώσουν μια αίσθηση σύνδεσης και οικειότητας. Μια υποστηρικτική οικογένεια μπορεί να συζητάει για εμάς όταν είμαστε απόντες κυρίως για να δει πώς μπορεί να μας βοηθήσει. Το άρθρο αναφέρει και την Laurie Colwin που έλεγε πως το κουτσομπολιό είναι “συναισθηματικός προβληματισμός”- “emotional speculation” το οποίο σημαίνει όταν κάνουμε υποθέσεις σχετικά με τα συναισθήματα κάποιου -που βεβαίως αυτό είναι κάτι υποκειμενικό και μπορεί να μην αντανακλά την πραγματική συναισθηματική κατάσταση του άλλου-.
Βεβαίως, το περιστασιακό οικογενειακό κουτσομπολιό, τα αστεία, ο τρόπος επικοινωνίας -ακόμα και τα emoticon στο what’s up- που είναι εντελώς χαρακτηριστικά ανάμεσα στα αδέρφια είναι και ένας τρόπος να ξεπερνιούνται κάποιες κρίσεις, η διαχείριση των γονιών που μεγαλώνουν και άλλες επείγουσες καταστάσεις.
Διαφωνώ με τον επίλογο του άρθρου, πως η κριτική και αυτού του είδους η προσοχή μπορεί να είναι η άλλη όψη της αγάπης. Βρίσκομαι πιο κοντά σε αυτό που μου είπε στενό συγγενικό μου πρόσωπο: “είναι άλλο να κουτσομπολεύουν δυο αδελφές και άλλο η μητέρα με κάποια από τις αδελφές ή ξαδέλφη”.
Η ψυχοθεραπεία είναι το κατεξοχήν μέρος για να μοιραζόμαστε τα μυστικά μας, αλλά μερικές φορές είναι δύσκολο να πούμε την αλήθεια ή πιο εύκολο να πούμε ένα μικρό, αθώο ψέμα. Μπορεί σε κάποιους να ακούγεται περίεργο αλλά δεν είναι κάτι σπάνιο εάν σκεφτούμε πως το να μπούμε σε ψυχοθεραπεία δεν είναι απλό και χρειάζεται θάρρος, ειδικά στην αρχή που δεν ξέρουμε τον άλλον και αισθανόμαστε ευάλωτοι. Το άρθρο επικαλείται μια μελέτη σε περισσότερους από 500 θεραπευόμενους η οποία έδειξε ότι πάνω από το 90% είχε πει ψέματα στον ψυχοθεραπευτή τους τουλάχιστον μια φορά. Τα πιο συχνά στις προτιμήσεις ήταν η προσποίηση ότι οι παρεμβάσεις του ψ ήταν βοηθητικές, η άρνηση των συναισθημάτων ανασφάλειας και η υποτίμηση του πόνου και της δυσαρέσκειας που αισθάνονταν στη ζωή τους.
Υπάρχουν διάφοροι λόγοι που ένας θεραπευόμενος λέει ψέματα για πράγματα -τα οποία συνήθως είναι για εκείνα που χρειάζεται περισσότερο να μιλήσει-. Κάποιες φορές ανησυχεί πως ο ψυχοθεραπευτής του θα σχηματίσει αρνητική γνώμη για εκείνον, κάποιες άλλες το θέμα από μόνο του προκαλεί αμηχανία και άλλες γιατί θέλει να τον ευχαριστήσει. Η τάση μας να θέλουμε να ικανοποιούμε τους άλλους μπορεί να μας κάνει να λέμε “αλτρουιστικά ψέματα” με σκοπό να προστατεύσουμε τα συναισθήματα τους. Δεν είναι δουλειά σας να προστατεύετε τα συναισθήματα του ψυχοθεραπευτή σας. Αντιθέτως, το πιθανότερο που θα συμβεί είναι η σχέση να αποκτήσει μεγαλύτερη εγγύτητα και θα δείτε βιωματικά ότι ο άλλος δεν θα διαλυθεί ή δεν θα φύγει αν ακούσει την αλήθεια.
Η αποσιώπηση της αλήθειας μπορεί να μας προστατεύσει και από ανατρεπτικά συναισθήματα, όπως άγχος, ενοχή ή θλίψη. Όμως, το κόστος μιας αποκάλυψης έρχεται μαζί με ανταμοιβή. Χτίζεται η εμπιστοσύνη στη θεραπευτική σχέση, έχουμε την ευκαιρία να εμβαθύνουμε, κατευθύνοντας τη θεραπεία προς μια πιο ουσιαστική κατεύθυνση. Όσο περιμένουμε, τόσο πιο εδραιωμένο γίνεται το πρόβλημα.
Το ψέμα μπορεί να προκαλέσει ντροπή και να μας κάνει να αποφύγουμε το θέμα μας. Θα βοηθήσει πολύ να αναγνωρίσουμε και να κατονομάσουμε την ντροπή διερευνώντας πού εμφανίζεται στο σώμα μας. Μπορεί να παρατηρήσουμε ένα σφίξιμο στο στομάχι, ένταση στους ώμους, μάζεμα-σφίξιμο στο σώμα. Όταν έρθουμε σε επαφή με την ντροπή μπορούμε να πούμε στον εαυτό μας με συμπόνια και αποδοχή “μερικές φορές όλοι ντρεπόμαστε και όπως όλα τα συναισθήματα δεν διαρκούν για πάντα”. Όταν βλέπουμε τα συναισθήματα ως μέρος της ανθρώπινη εμπειρίας, νιώθουμε λιγότερο μόνοι.
Κάτι που είναι πάντα χρήσιμο και σε άλλες καταστάσεις είναι να μιλάμε για τη δυσκολία μας. Όταν ξεκινάω να μιλάω γι αυτή, η δυσκολία μου μικραίνει, γίνεται πιο ελαφριά. Μπορείτε να πείτε στον ψυχοθεραπευτή σας πως έχετε πει ένα ψέμα γιατί φοβόσασταν πως θα παίρνατε κριτική εάν του λέγατε την αλήθεια. Μπορείτε να πείτε πως μπορεί να θύμωνε εάν του λέγατε πως δεν πηγαίνει καλά η θεραπεία. Πως φοβόσασταν ότι όλα θα άλλαζαν, ακόμα και η σχέση σας.
Να θυμάστε πως το δωμάτιο της ψυχοθεραπείας είναι ένας ασφαλής χώρος και για πειραματισμούς. Μαθαίνουμε καινούργιους τρόπους με έναν άνθρωπο που ξέρουμε πως δεν θα φύγει, δεν θα πάρει κάτι προσωπικά και κυρίως έχει εκπαιδευτεί γι’αυτό.
Analyse this #not 